Thành Đồ bàn – Bàn thành tứ hữu

Được biết đến với tên Bàn Thành Tứ Hữu trong tiếng Việt, thành Đồ Bàn nằm ở huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định.

Đặc điểm của Thành Đồ Bàn:

1. Vị trí:

   • Thành Đồ Bàn nằm ở xã Nhơn Hậu, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định, Việt Nam.
   • Thành này cách thành phố Quy Nhơn khoảng 27 km về phía bắc.

2. Lịch sử:

   • Thành Đồ Bàn được xây dựng vào thế kỷ 10 và trở thành kinh đô của Vương quốc Chăm Pa từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 15.
   • Đây là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của Chăm Pa, nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng.
   • Năm 1471, thành Đồ Bàn bị quân Đại Việt dưới triều vua Lê Thánh Tông chinh phục, đánh dấu sự suy tàn của Vương quốc Chăm Pa.

3. Kiến trúc và Cấu trúc:

   • Thành Đồ Bàn có kiến trúc độc đáo, kết hợp giữa phong cách Chăm Pa và các yếu tố kiến trúc Hindu.
   • Thành có diện tích rộng lớn, bao gồm các bức tường thành kiên cố, tháp Chăm, cung điện và các công trình tôn giáo.
   • Một trong những điểm nhấn quan trọng của thành Đồ Bàn là tháp Cánh Tiên, một công trình kiến trúc độc đáo với các chi tiết chạm khắc tinh xảo.

Bàn Thành Tứ Hữu (Bốn người bạn của Bàn Thành):

Bàn Thành Tứ Hữu là biệt danh của bốn nhà thơ nổi tiếng ở Bình Định, sống vào thế kỷ 18, được biết đến với tài năng và tình bạn gắn bó. Bốn người này gồm:

1. Đào Tấn (1845–1907):

   • Đào Tấn là một nhà thơ và nhà viết kịch nổi tiếng, được xem là một trong những người đặt nền móng cho nghệ thuật tuồng (hát bội) của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng dưới triều Nguyễn.

2. Trần Quang Diệu (1760–1802):

   • Trần Quang Diệu là một vị tướng tài ba của triều Tây Sơn, được biết đến với những chiến công lớn trong cuộc kháng chiến chống lại triều Nguyễn. Ông cũng là một nhà thơ và là một người bạn thân thiết của Đào Tấn.

3. Ngô Thì Nhiệm (1746–1803):

   • Ngô Thì Nhiệm là một nhà văn, nhà thơ và quan chức của triều Tây Sơn. Ông có đóng góp lớn trong văn học Việt Nam và được biết đến với tài năng văn chương xuất sắc.

4. Nguyễn Huệ (1753–1792):

   • Nguyễn Huệ, còn gọi là Quang Trung Hoàng đế, là một trong những vị vua nổi tiếng nhất của Việt Nam, người đã lãnh đạo cuộc kháng chiến chống lại quân xâm lược nhà Thanh. Ông cũng được biết đến với khả năng văn chương và thơ ca.

Tham quan Thành Đồ Bàn:

1. Di tích Thành Đồ Bàn:

   • Du khách có thể tham quan các di tích còn lại của thành Đồ Bàn, bao gồm các bức tường thành, tháp Cánh Tiên và các công trình kiến trúc khác. Những di tích này cho thấy sự tinh tế và kỹ thuật xây dựng của người Chăm Pa cổ.

2. Tháp Cánh Tiên:

   • Tháp Cánh Tiên là một trong những công trình kiến trúc nổi bật nhất còn sót lại của thành Đồ Bàn, với kiến trúc độc đáo và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Đây là điểm dừng chân không thể bỏ qua khi tham quan thành Đồ Bàn.

3. Bảo tàng Bình Định:

   • Bảo tàng Bình Định ở thành phố Quy Nhơn là nơi trưng bày nhiều hiện vật quý giá liên quan đến thành Đồ Bàn và văn hóa Chăm Pa. Du khách có thể tìm hiểu thêm về lịch sử và văn hóa của khu vực này thông qua các hiện vật và thông tin trưng bày tại bảo tàng.

Tổng kết:

Thành Đồ Bàn ở Bình Định, Việt Nam, là một di tích lịch sử quan trọng, mang đậm dấu ấn của văn hóa Chăm Pa. Với kiến trúc độc đáo, các công trình tôn giáo và văn hóa phong phú, thành Đồ Bàn là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá lịch sử và văn hóa. Bàn Thành Tứ Hữu, với những nhà thơ tài ba, cũng là một phần quan trọng của di sản văn hóa này, làm giàu thêm cho lịch sử văn học của Việt Nam.

Bạn đã bao giờ nghe nói về nhóm 4 nhà thơ nổi tiếng “Bàn thành tứ hữu” chưa. Nếu ghé qua mộ Hàn Mặc Tử ở Bình Đình có duyên là bạn sẽ được nghe kể đó.

 4 nhà thơ đó là Hàn Mặc Tử, Yến Lan, Quách Tấn và Chế Lan Viên.

Bốn người này mang tên các con vật trong bộ Tứ linh. Hàn Mặc Tử là Rồng, Chế Lan Viên là Phượng, Yến Lan là Lân, Quách Tấn là Rùa. 

“Bàn thành tứ hữu” nghĩa là 4 người bạn ở đất Bàn thành, tức thành Đồ Bàn xưa, nay nằm trên đất Bình Định.

"Thành Đồ Bàn hay Vijaya (nghĩa Việt: Thắng lợi), còn gọi là thành cổ Chà Bàn (Trà Bàn) là kinh đô của Chăm Pa, nay thuộc địa phận xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn và cách thành phố Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) 27 km về hướng Tây Bắc. Trong thời kỳ Chăm Pa có quốc hiệu là Chiêm Thành. Vijaya đồng thời cũng là tên gọi của một trong các tiểu quốc của Chăm Pa, tiểu quốc Vijaya." 

P/s Sau nhóm “Bàn thành tứ hữu”  lấy thêm 2 người nữa lập thành nhóm  Lục căn (Nhãn – Nhỉ – Tỷ – Thiệt – Thân – Ý), trong đó có nhà thơ Xuân Diệu về Bình Định.

Ảnh chụp tháp Bánh Ít